İlk Türk matbaasının öyküsü Külliye’de

Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi Selçuklu Müze ve Sergi Salonu’ndaki sergide, ilk Türk matbaası olarak tarihe geçen, 1727’de kurulup 1729 yılında ilk kitabın basıldığı Müteferrika Matbaası’nın öyküsü, basılan kitaplar, diğer eserlerle ziyaretçilere sunuluyor.

Müteferrika Matbaası’nda basılmış, Türkiye’nin farklı kütüphane ve arşivlerinde bulunan 22 ciltten oluşan 17 önemli kitabın bulunduğu sergide, İbrahim Müteferrika’nın kaleme aldığı ve tercümelerini yaptığı eserler, matbaada kullanılan kurşun baskı harfleri, Osmanlı matbaasının kuruluş süreci, kurucu kadrosu ve dönemin tasavvurunu ortaya koyan arşiv evrakları ile vefatının ardından basılan eserler yer alıyor.

Bu eserleri ilk kez bir araya getiren sergi, İslam dünyasında bir Müslüman tarafından işletilen ilk matbaa olma özelliği taşıyan Müteferrika Matbaası’nın, ilim tarihinde üstlendiği görevi de ortaya koyuyor. Sergi, 30 Aralık’a kadar sanatseverler tarafından gezilebilecek.

“Müteferrika’nın kayıtları ilk defa bu sergide bulunuyor”

Cumhurbaşkanlığı Kütüphaneler Daire Başkanı Ayhan Tuğlu, sergiye ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, İbrahim Müteferrika’nın, 1700’lü yıllarda yaşayan Macar asıllı bir Osmanlı tebaası olduğunu hatırlattı.

Osmanlı’da matbaanın kurulmasına 1727’de başlandığını ve 1729’da basılan ilk kitabın Vankulu Lügatı olduğunu belirten Tuğlu, matbaada toplamda 22 ciltten oluşan 17 kitabın basıldığını dile getirdi.

Müteferrika’nın bir süre sonra matbaayı kapatmak zorunda kaldığını ifade eden Tuğlu, şunları kaydetti: “Basmış olduğu kitapların yüzde 60’ından fazlası satılmıyor. Ölümünden sonra da post Müteferrika dediğimiz bazı kitaplar tekrar yeni baskıya giriyor. Daha önce sergiler açılmıştı ama bu kadar çeşitlilik yoktu. Özellikle Müteferrika’nın basmış olduğu 17 kitap, ölümünden sonra matbaada basılan kitaplar, Müteferrika hakkındaki Osmanlı arşivinden aldığımız belgeler ve Müteferrika’nın kayıtları ilk defa bu sergide bulunuyor. Ayrıca Müteferrika’nın kendi el yazısıyla yazmış olduğu yazmalar var. Özellikle İslamiyet’i seçtikten sonra yazdığı İslamiyet hakkındaki önemli bir kitap var. Matbaada o günkü teknolojide kullanılan kurşun harfler de bulunuyor sergimizde.”

Ayhan Tuğlu, sergideki kaynakların büyük çoğunluğunun, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Süleymaniye Kütüphanesi ile Milli Kütüphane’den getirildiğini, belgelerin ise Osmanlı Arşivleri’nden geldiğini aktardı.